Od kilkunastu miesięcy figura „uchodźcy” obecna jest w polskiej przestrzeni publicznej i dyskursie medialnym. Jest to jednak obecność szczególna. Anty – uchodźcza panika moralna wywołana i podsycana przez media i polityków sprawiła, że w krótkim czasie uciekinierzy z Syrii, Iraku, Afganistanu i Afryki stali się wcieleniem zagrożenia. Relacjom na temat uchodźców forsujących morskie i lądowe granice Europy towarzyszyły obrazy podkreślające ich kulturową obcość oraz wprowadzające nieredukowalny dystans między „nami” a „nimi”. W konsekwencji medialne i polityczne przedstawienia uchodźców stały się narzędziem ich unieobecnienia. W języku „zalewu”, „fali”, „kryzysu”, „nielegalnej imigracji”, zgubił się się ludzki wymiar dramatu: rozłąki z bliskimi, utraty domu, trudu niebezpiecznej podróży, wyczerpania i śmiercina szlaku. Pozbawieni indywidualności, zredukowani do wizerunku obcego, groźnego tłumu uchodźcy – stali się wyimaginowanym symbolem wroga.

A przecież w Polsce uciekinierów praktycznie nie ma. Cześć opinii publicznej poszła na wojnę z „wrogiem”, którego nigdy nie było.

Wystawa „Uchodźcy. obecni/nieobecni” jest próbą wydobycia nas z pułapki reprezentacji uchodźctwa opartej na dehumanizacji jego doświadczenia i budowaniu strachu przed „obcym”. Prezentowane na wystawie zdjęcia Mikołaja Długosza i Kuby Czerwińskiego zrobione na Szlaku Bałkańskim nie egzotyzują ani nie skandalizują sytuacji uchodźctwa. Ich fotografie stronią od uchodźczego „spektaklu” dla europejskiego widza – oczy uciekinierów nie są zwrócone do kamery, na próżno szukać tam zdjęć dzieci, nie silą się na pokazywanie „inności”. Autorzy zawracają się ku miejscom i przestrzeniom, często niepozornym, w których odgrywa się dramat uchodźców. Zaglądają na podwórka albańskiego Miratovca w Serbii, na stacje benzynowe i obrzeża miasta Idomeni w Grecji na pograniczu grecko-macedońskim. Interesują ich ślady codzienności uchodźców na szlaku – szczątki, śmieci, porzucone koce i mokre ubrania – te i inne dowody na materialną (nie fantazmatyczną) obecność uchodźców na europejskich drogach. Ta codzienność uchodźcza, którą tak bardzo chcielibyśmy zignorować, pracuje w owych szczątkach i śladach, i w nich odzyskuje głos. Wystawie towarzyszą „ślady” kontaktu z ludźmi, których spotkała konieczność opuszania swoich domów – doświadczenia wspólnych rozmów i wspólnego bycia; wypalonego papierosa, zbyt mało posłodzonej kawy, poniesionej przez chwile torby. Te spisane przez wolontariuszy pracujących na Szlaku Bałkańskim fragmenty bycia z uchodźcami „uobecniają” codzienność ucieczki i wymykają się historii o zalewie „obcych”. 

PROGRAM DYSKURSYWNY:

14.11 / 18.00 – otwarcie
debata „Etnografie szlaków uchodźczych”
uczestnicy:
Anna Bednarczyk (socjolożka, doktoranka w Instytucie Socjologii UJ, działa w inicjatywie Witajcie w Krakowie)
Dominika Blachnicka-Ciacek (socjolożka, Uniwersytet Londyński)
Artur Domosławski (dziennikarz, reporter, Polityka)
prowadzenie:
Przemysław Wielgosz (redaktor naczelny Le Monde Diplomatique - edycja polska)

16.11 / 18:30 – debata „Polityki nie-patrzenia”
uczestnicy:
Beata Kowalska (socjolożka, UJ) 
Dominika Blachnicka-Ciacek (socjolożka, Uniwersytet Londyński)
Mikołaj Długosz (fotograf, autor projektów fotograficznych,https://www.facebook.com/Latemwmiescie/?fref=ts) 
Wojciech Szymański (kurator)
prowadzenie:
Przemysław Wielgosz 

30.11 / 18: 30 – debata „Granice. Kontrola i ekonomia polityczna przepływu” 
uczestnicy:
Katarzyna Czarnota (aktywistka, socjolożka, UAM)
Kacper Pobłocki (antropolog, UAM, UW)
prowadzenie:
Przemysław Wielgosz

3.12 / 18: 30 – wykład „Ante murales Christianitatis. Historia urojenia” 
uczestniczka:
Monika Bobako (filozofka, Pracownia Pytań Granicznych UAM)
prowadzenie:
Przemysław Wielgosz