otwarcie: 16.02.2021 / 18.00 - 21.00
wystawa: 17.2 - 27.02.2021

Galeria LETO i Fundacja Razem Pamoja prezentują „Ushirika Patchwork”, wystawa kolektywnych obiektów i odzieży wyprodukowanej w Spółdzielni Ushirika w Nairobi we współpracy Michałem Karolem Wiśniewskim, Haliną Bednarz, Olmą, Agatą Grzybowską na motywach muralu Małgorzaty Mirgi- Tas „Beyond the horizon” znajdującego się w Mathare, Nairobi. W stylizacji udział wzięli Lola Szlupowicz, Maks Radliński, Danuta Turkiewicz, Pat Dudek, Natalia Spyrka, Olma.

Przystanek pierwszy: Mathare – jeden z największych slumsów w Nairobi, stolicy Kenii. Naprzeciwko siedziby Cooperative Spółdzielni Ushirika, na ścianie zbudowanej z blachy falistej, znajduje się baśniowo kolorowy mural autorstwa Małgorzaty Mirgi-Tas. Stanowi on punkt zwrotny i główną inspirację do stworzenia kolekcji ubrań, będących niemalże dziecięcą fantazją.

Motywy z muralu Małgorzaty Mirgi-Tas zyskują nowy kontekst, haftowane na kenijskich workach ryżowych, bawełnianych płótnach i roboczych swetrach. Wykorzystaną w nich technikę haftu pętelkowego pracujące w Ushirice Mothers stosują na co dzień, między innymi przy wykonaniu dywanów ozdabiających miejscowe przedszkole. Ikonografię zaczerpniętą z muralu kobiety wykorzystują również dziergając szydełkowe aplikacje.

Aplikacje i hafty są proste, o niewymuszonej, dziecięcej estetyce. Zestawione razem tworzą kolorową opowieść, baśniowy krajobraz – wyobrażenie dziecięcej radości, urzeczywistnione rzemiosłem i pracą rąk Mothers. Każda z postaci, każdy motyl i kolorowy ptak, zapraszają obietnicą niewzruszonego spokoju i uśmiechu. Na wzór muralu Małgorzaty Mirgi-Tas, mają przynieść uśmiech i nadzieję w czasach gdy odosobnienie i samotność są jeszcze bardziej dotkliwe i odczuwalne.

Do wykonania ubrań z kolekcji, wykorzystano między innymi resztki tkanin kupione w niewielkich sklepach i w małych hurtowniach – w Swarzędzu, Toruniu i Nowym Targu. Każda z tkanin jest niepowtarzalna. Sztruksy o różnych gramaturach i szerokościach prążków zostały skrojone na niewielkie, powtarzalne moduły. Halina Bednarz zszyła je tak, by precyzyjnie parować prążki, tworząc abstrakcyjne fale – kolorowe wzory będące tłem i podkładem pod haftowane przez Mothers aplikacje.

Formę ubrań definiuje przede wszystkim odzież robocza – duża, na pozór pozbawionej finezji formy. Kolekcja przywołuje dziecięce wspomnienia, wrażenie przymierzania ubrań rodziców – za dużych, ale ciepłych i bezpiecznych. Duże płaszcze, o silnie zarysowanych ramionach i prostym kroju – niemal połatane z resztek tkanin – zostały ozdobione szydełkowymi aplikacjami z Mathare. Płaszcze są niepowtarzalne tak z zewnątrz, jak i od wewnątrz. Ich wnętrza stanowi kolorowa kompozycja patchworku z podszewek pochodzących z likwidowanego sklepu z tkaninami. Odzyskane ze starych swetrów dzianiny posłużyły jako warstwa kołnierza wierzchniego, często bezpośrednio dotykającego skórę szyi.

Swetry, stanowiące nieodłączny element kenijskiej garderoby, wyprodukowane w lokalnych fabrykach i ozdobione rękodziełem Mothers z Ushiriki, zostały pocięte i metodą kolażu zszyte na nowo. Wykończone zostały ręcznie skrojoną i zaszytą lamówką oraz podszewką rękawa, charakterystyczną przede wszystkim dla ciężkiego krawiectwa męskiego. W podobnym koncepcie powstały koszule, których bazę stanowią te wyprodukowane w Polsce w okresie PRL-u, pod koniec lat 70. i w latach 80.

Prace Katarzyny Olmy są odpowiedzią na kolekcję Michała Karola Wiśniewskiego. Są scenografią, rozwinięciem opowieści stworzonej przez projektanta we współpracy z członkiniami Cooperative Spółdzielni Ushirika. Olma używa w pracach tkanin, które zszywa bardzo intuicyjnie, na bieżąco wycinając kolejne formy, aż do osiągnięcia kształtu drzewa. Powstała roślina nawiązuje częściowo do jej wcześniejszych prac. Surową bawełnę artystka maluje sprayem.

W trakcie procesu kolekcję dokumentuje fotograficznie Agata Grzybowska. Ubrania prezentowane są w świecie instalacji Olmy przez nią samą, a także przez Pat Dudek, Maksa Radlińskiego, Natalię Spyrkę, Lolę Szlupowicz i Danutę Turkiewicz.

Zdjęcia Grzybowskiej Olma łączy z ulubionymi materiałami – modeliną, tkaniną, drutem, farbą i drewnem. Tworzy kolaże-obiekty, będące odpowiedzią na powstałe do kolekcji Wiśniewskiego aplikacje. Olma decyduje się na wykonywanie wszystkich elementów swoich prac samodzielnie. Zmaga się, a właściwie mierzy, z różnymi materiałami, wycina w drewnie, kształtuje i wypala modelinę, zszywa i wypycha formy z tkaniny. Zestawia uzyskane elementy, odtwarzając atmosferę, którą odczuła w zetknięciu z ubraniami Ushirika Patchworks. Widzi w nich swego rodzaju bezpośredniość, prozaicznych codziennych doświadczeń i swobodę korzystania z naturalnych form.

Bartosz Przybył-Ołowski

Fundacja Razem Pamoja pragnie podziękować Paulinie Ołowskiej, której energia i pomysły są integralną częścią Ushirika Patchworks.

Projekt został zrealizowany ze środków Fundacji Razem Pamoja.